JACQUES LACARRIERE ( ΖΑΚ ΛΑΚΑΡΙΕ)
Στην ανακοίνωση της δημοτικής κίνησης Ελευσίνας- Μαγούλας ΕΝΕΡΓΗ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ με τίτλο «Ελευσίνα όπως Αμφίπολη;» υπήρχαν οι δύο φωτογραφίες του μεγάλου φωτογράφου Henri Cartier-Bresson (Ανρί Καρτιέ-Μπρεσσόν) απ’ τον αρχαιολογικό χώρο της πόλης μας.
Θα ασχοληθώ λίγο με το μαρμάρινο κεφάλι αλόγου. Στη φωτογραφία φαίνεται ακέραιο. Τώρα είναι ακρωτηριασμένο. Του λείπουν τα σαγόνια.... Το θυμάμαι ολόκληρο. Το θυμάμαι καλά, γιατί σε μια εκδρομή με το γυμνάσιο στον αρχαιολογικό χώρο, κάποια «παλιόπαιδα» είχαν μαζέψει άγρια βρόμη και την είχανε τοποθετήσει στο ανοικτό στόμα του αλόγου. Κάθονταν δίπλα και φώναζαν το φωτογράφο να τους φωτογραφίσει έτσι με το στόμα του αλόγου γεμάτο σανό. Μέχρι που τους είδε ο φιλόλογος της τάξης και άρχισε τις παρατηρήσεις.
Το μαρμάρινο αυτό κεφάλι αλόγου μου θύμισε ένα ποίημα ενός μεγάλου λάτρη της πατρίδας μας, του Ζακ Λακαριέ. Το κείμενο και το ποίημα γράφω αμέσως παρακάτω. Ο Λακαριέ πέθανε πριν μερικά χρόνια. Είχε παραγγείλει στους δικούς του, το σώμα του να καεί και η στάχτη του να σκορπιστεί στα νερά του Αιγαίου.
Το κείμενο το έχω πάρει απ’ το βιβλίο του Λακαριέ «Ερωτικό λεξικό της Ελλάδας»
Στην ανακοίνωση της δημοτικής κίνησης Ελευσίνας- Μαγούλας ΕΝΕΡΓΗ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ με τίτλο «Ελευσίνα όπως Αμφίπολη;» υπήρχαν οι δύο φωτογραφίες του μεγάλου φωτογράφου Henri Cartier-Bresson (Ανρί Καρτιέ-Μπρεσσόν) απ’ τον αρχαιολογικό χώρο της πόλης μας.
Θα ασχοληθώ λίγο με το μαρμάρινο κεφάλι αλόγου. Στη φωτογραφία φαίνεται ακέραιο. Τώρα είναι ακρωτηριασμένο. Του λείπουν τα σαγόνια.... Το θυμάμαι ολόκληρο. Το θυμάμαι καλά, γιατί σε μια εκδρομή με το γυμνάσιο στον αρχαιολογικό χώρο, κάποια «παλιόπαιδα» είχαν μαζέψει άγρια βρόμη και την είχανε τοποθετήσει στο ανοικτό στόμα του αλόγου. Κάθονταν δίπλα και φώναζαν το φωτογράφο να τους φωτογραφίσει έτσι με το στόμα του αλόγου γεμάτο σανό. Μέχρι που τους είδε ο φιλόλογος της τάξης και άρχισε τις παρατηρήσεις.
Το μαρμάρινο αυτό κεφάλι αλόγου μου θύμισε ένα ποίημα ενός μεγάλου λάτρη της πατρίδας μας, του Ζακ Λακαριέ. Το κείμενο και το ποίημα γράφω αμέσως παρακάτω. Ο Λακαριέ πέθανε πριν μερικά χρόνια. Είχε παραγγείλει στους δικούς του, το σώμα του να καεί και η στάχτη του να σκορπιστεί στα νερά του Αιγαίου.
Το κείμενο το έχω πάρει απ’ το βιβλίο του Λακαριέ «Ερωτικό λεξικό της Ελλάδας»
ΕΛΕΥΣΙΝΑ ή η μάχη του αληθινού μέλλοντος ενάντια στο ψεύτικο παρόν
Πήγα στην Ελευσίνα το 1950, κατά το δεύτερο ταξίδι μου στην Ελλάδα. Τα Μυστήριο- ή μάλλον η σκιά τους- με προσέλκυαν ακόμη. Δεν είχα αδειάσει την ψυχή μου απ’ τους νεκρούς θεούς που κατοικούσαν το χώρο. Αχαϊκή σκόνη της μνήμης. Ιωνικοί ιριδισμοί του απολιθωμένου χρόνου. Κι έγραψα τότε αυτό το ποίημα (προφητικό, ας το παραδεχτούμε).
Ένα ακρωτηριασμένο άλογο παραφυλάει την άφιξη
Πομπών που πια δε θα ξανάρθουν.
Άλλοι θα ρθούν, ντυμένοι μ’ άσπρες μπλούζες,
μηχανικοί, εργάτες. Αδιάφοροι για τούτα τα μυστήρια.
Και τα εργοστάσια να ξεφωνίζουν την ίδια πάντα ώρα κάθε βράδυ
την άφιξη της πομπής των σκιών
Και τα μυστικά τα χαμένα στα μάτια ενός αλόγου
που ξενυχτάει τον ίδιο του τον θάνατο.
Το 1982 ξαναγύρισα στην Ελευσίνα. Τριάντα δύο χρόνια για να γυμνώσουν έναν τόπο από τη μνήμη του. Τα εργοστάσια πολλαπλασιάστηκαν, όπως και τα διυλιστήρια, τα ναυπηγεία, οι καπνοί, τα απόβλητα, οι πετρελαιοκηλίδες.
Η Ελευσίνα, σήμερα, είναι οι πανταχού παρούσες επιγραφές που λένε:
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ, ΝΕΡΑ ΜΟΛΥΣΜΕΝΑ.
Η Ελευσίνα, σήμερα, είναι: τάνκερ, σωληνώσεις, παλιοσίδερα, πετρελαιοφόρα που ψυχομαχάνε, κοιμητήριο για σφαγμένες γοργόνες, κηδεία Νηρηίδων πνιγμένων στο μαζούτ, μόλυνση, σήψη, αποσύνθεση, σαπίλα.
Αλλά είναι επίσης: η ελπίδα εκείνων που θέλουν να ζήσουν εδώ με όποιο κόστος, ο καινούριος αυτόχθων αγώνας απέναντι στα τέρατα της θάλασσας, η πεισματάρικη αντίσταση των άοπλων ενάντια στους εφοπλιστές.
Στην Ελευσίνα είδα μια γυναίκα να ποτίζει στο μπαλκόνι τις μπουκαμβίλιες της, να ξορκίζει το στοιχειωμένο μέλλον. Ελευσίνα ή η μάχη του αληθινού μέλλοντος ενάντια στο ψεύτικο παρόν.
ΝΤΙΝΟΣ ΡΟΥΣΣΗΣ
Πήγα στην Ελευσίνα το 1950, κατά το δεύτερο ταξίδι μου στην Ελλάδα. Τα Μυστήριο- ή μάλλον η σκιά τους- με προσέλκυαν ακόμη. Δεν είχα αδειάσει την ψυχή μου απ’ τους νεκρούς θεούς που κατοικούσαν το χώρο. Αχαϊκή σκόνη της μνήμης. Ιωνικοί ιριδισμοί του απολιθωμένου χρόνου. Κι έγραψα τότε αυτό το ποίημα (προφητικό, ας το παραδεχτούμε).
Ένα ακρωτηριασμένο άλογο παραφυλάει την άφιξη
Πομπών που πια δε θα ξανάρθουν.
Άλλοι θα ρθούν, ντυμένοι μ’ άσπρες μπλούζες,
μηχανικοί, εργάτες. Αδιάφοροι για τούτα τα μυστήρια.
Και τα εργοστάσια να ξεφωνίζουν την ίδια πάντα ώρα κάθε βράδυ
την άφιξη της πομπής των σκιών
Και τα μυστικά τα χαμένα στα μάτια ενός αλόγου
που ξενυχτάει τον ίδιο του τον θάνατο.
Το 1982 ξαναγύρισα στην Ελευσίνα. Τριάντα δύο χρόνια για να γυμνώσουν έναν τόπο από τη μνήμη του. Τα εργοστάσια πολλαπλασιάστηκαν, όπως και τα διυλιστήρια, τα ναυπηγεία, οι καπνοί, τα απόβλητα, οι πετρελαιοκηλίδες.
Η Ελευσίνα, σήμερα, είναι οι πανταχού παρούσες επιγραφές που λένε:
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ, ΝΕΡΑ ΜΟΛΥΣΜΕΝΑ.
Η Ελευσίνα, σήμερα, είναι: τάνκερ, σωληνώσεις, παλιοσίδερα, πετρελαιοφόρα που ψυχομαχάνε, κοιμητήριο για σφαγμένες γοργόνες, κηδεία Νηρηίδων πνιγμένων στο μαζούτ, μόλυνση, σήψη, αποσύνθεση, σαπίλα.
Αλλά είναι επίσης: η ελπίδα εκείνων που θέλουν να ζήσουν εδώ με όποιο κόστος, ο καινούριος αυτόχθων αγώνας απέναντι στα τέρατα της θάλασσας, η πεισματάρικη αντίσταση των άοπλων ενάντια στους εφοπλιστές.
Στην Ελευσίνα είδα μια γυναίκα να ποτίζει στο μπαλκόνι τις μπουκαμβίλιες της, να ξορκίζει το στοιχειωμένο μέλλον. Ελευσίνα ή η μάχη του αληθινού μέλλοντος ενάντια στο ψεύτικο παρόν.
ΝΤΙΝΟΣ ΡΟΥΣΣΗΣ
